Druga część filmu o życiu i twórczości Józefa Mackiewicza obejmuje okres poprzedzający wybuch II wojny światowej i lata wojny. Mackiewicz zmienia wówczas zakres zainteresowań. Od tematyki społecznej przechodzi do zagadnień związanych ze stosunkami Polski z Niemcami i krajami bałtyckimi oraz stosunkami tych krajów z ZSRR. Pisywał wówczas w “Gazecie Codziennej”. Po wejściu wojsk radzieckich do Wilna wycofał się z dziennikarstwa, został drwalem, potem robotnikiem, furmanem. Kiedy w 1941 roku na Litwę wkroczyli Niemcy, władze okupacyjne zaproponowały mu redagowanie pisma w języku polskim. Odmówił. “Goniec Codzienny” jednak powstał i po pewnym czasie pisarz zamieścił w nim kilka tekstów. Za to właśnie otrzymał wyrok śmierci – niewykonany, a następnie odwołany. W 1943 roku, na zaproszenie Niemców, pojechał do Smoleńska i uczestniczył w ekshumacji zwłok polskich oficerów zamordowanych w Katyniu. Po powrocie udzielił wywiadu “Gońcowi”. W 1944 roku, obawiając się powtórnej okupacji Litwy przez ZSRR, opuścił Wilno. Pojechał do Warszawy, potem do Krakowa, a w styczniu 1945 roku przez Pragę do Wiednia, a następnie do Włoch.
