Jedno z mniej znanych dokonań Wojciecha Jerzego Hasa - wielkiego wizjonera polskiego kina ("Rękopis znaleziony w Saragossie", "Sanatorium pod klepsydrą"), specjalizującego się także w filmach o ludziach rozchwianych psychicznie, z trudem odnajdujących swoje miejsce w życiu ("Pożegnania", "Jak być kochaną", "Szyfry"). "Pismak" jest adaptacją powieści Władysława Terleckiego pod tym samym tytułem. Autor ten zdobył rozgłos książkami historyczno - sensacyjnymi, w których z pasją tropił sprzeczności i paradoksy polskich dziejów (m.in. "Czarny romans", "Odpocznij po biegu"). "Pismak", osadzony w realiach I wojny światowej, uchodzi za jeden z najbardziej "niefilmowych" utworów Terleckiego. Akcja powieści toczy się bowiem często w myślach i wyobraźni głównego bohatera. Jest nim Rafał - młody dziennikarz o ambicjach literackich. Pewnego dnia zostaje aresztowany za wydawanie wolnomyślicielskiego i antyklerykalnego pisemka "Diabeł". Przypadek sprawia, że pobyt w więzieniu okazuje się dla początkującego pisarza darem od losu. Rafał trafia do celi zwanej "salonem", gdzie ma do towarzystwa słynnego kasiarza Szpicbródkę oraz małomównego Sykstusa - byłego zakonnika, który wplątany w tragiczną aferę miłosną zamordował męża swej kochanki. W umyśle nieopierzonego literata rodzi pomysł genialnej powieści, łączącej porywającą fabułę z wnikliwym, psychologicznym studium zła. Jej bohaterami mają być, rzecz jasna, niezwykli sąsiedzi z celi...
